آشکارسازی اثرات خشکسالی بر روند تغییرات پوشش اراضی غرب استان اصفهان با استفاده از داده های هواشناسی و سنجش از دور

با توجه به بروز خشکسالی های متعدد در استان اصفهان، هدف مطالعه حاضر آشکارسازی اثر خشکسالی¬های 4 دهه اخیر بر تغییرات پوشش گیاهی منطقه مطالعاتی با مساحتی حدود 905 هزار هکتار در بخش غربی این استان با استفاده از یک روش تلفیقی مشتمل بر دو شاخص سنجش از دور و اقلیمی بوده است. برای این کار از شاخص اقلیمی بارش استاندارد شده¬ (spi) به دلیل اعتبار بالا و کاربرد وسیع و همچنین از تصاویر ماهواره ای سری زمانی لندست شامل mss سال¬های 1973 و 1976، tm سال¬های 1985، 1992، 1998 و 2009، etm+ سال¬های 2000 و 2006 و یک تصویر از لندست¬ 8 مربوط به سال 2013 که نماینده خوبی از سال¬های خشک، نرمال و مرطوب بودند استفاده و به کمک تکنیک تفریق تصاویر ¬شاخص گیاهی ndvi و طبقه¬بندی مجدد، میزان تغییرات پوشش گیاهی منطقه با درنظر گرفتن 8 بازه زمانی بر اساس تاریخ برداشت تصاویر ماهواره ای، آشکارسازی شد. در نهایت ارتباط شاخص¬های اقلیمی و سنجش از دوری مورد استفاده از طریق همبستگی فضایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج محاسبه شاخص spi در مقیاس-های 3، 6 و 12 ماهه منتهی به ماه اخذ تصاویر ماهواره ای، سال 2000 را به عنوان خشک¬ترین و سال 1992 را به عنوان مرطوب¬ترین سال در بین ایستگاه¬های موجود در منطقه معرفی کرد. همچنین نتایج آشکارسازی تغییرات حاکی از حداکثر افزایش پوشش گیاهی منطقه از سال 1973 تا سال 1998 بوده که در برابر 117893 هکتار افزایش، تنها 27305 هکتار کاهش در پوشش گیاهی منطقه به وجود آمده و حداکثر میزان کاهش پوشش گیاهی منطقه نیز حدفاصل سال های 1992 تا 2013 اتفاق افتاده که در این بازه، 99976 هکتار از پوشش گیاهی اراضی منطقه کاسته شده و در مقابل تنها 34817 هکتار پوشش جدید اضافه شده است. بررسی¬ها جهت تعیین مناطقی از هر شهرستان که بیش¬ترین تأثیر را از خشکسالی یک دوره زمانی پذیرفته¬اند نشان داد که تقریباً از سال 2000 به بعد، پوشش تمام سال¬ها تا سال 2013 کاهش شدیدی داشته و این وضعیت از سال 2009 تا 2013 به اوج خود رسیده است. این روند برای اکثر شهرستان¬های منطقه مانند اصفهان، تیران و¬ کرون و شاهین¬شهر صادق بوده است. همچنین نتایج این قسمت نشان داد در صورتی که بررسی تغییرات پوشش گیاهی در داخل و اطراف مناطق شهری مدنظر باشد، عامل جمعیت و توسعه شهرنشینی می¬تواند نقش پررنگ¬تری در تغییرات پوشش گیاهی آن نواحی به نسبت خشکسالی ایفا کند. نتایج همبستگی بین دو شاخص spi و ndvi نیز نشان داد که حداکثر ضریب همبستگی بین دو شاخص از 76/0 به 98/0 در شرایط حذف اراضی کشاورزی از مجموعه تصاویر رسیده و لذا در اراضی طبیعی نسبت به کل اراضی، نتایج همبستگی¬ها به مراتب مشخص¬تر شده و همچنین میزان همبستگی spi شش ماهه با شاخص ndvi به میزان کمی نسبت به سایر سری¬های زمانی، بالاتر بوده است.